تسترهای ارت / مقاومت مخصوص (Earth / Resistivity Tester)
از مباحث بسیار مهم در سیستمهای الکتریکی، مقاومت سیستم زمین و مقاومت مخصوص الکتریکی خاک می باشد. هر تجهیزی که توانایی تست مقاومت سیستم زمینی مانند چاه یا راد را داشته باشد، ارت تستر یا تستر زمین یا ارت سنج نامیده می شود. در مدل‌های قدیمی این نوع تجهیزات از صفحه عقربه دار برای نشان دادن مقدار مقاومت استفاده می شد که به ارت تستر آنالوگ معروف هستند، اما امروزه اغلب ارت تستر‌ها بصورت دیجیتالی میباشد که با دقت بسیار بهتر مقدار مقاومت الکتریکی سیستم زمین را نشان میدهند.
مقدار مقاومت حجم معینی از خاک با سطح مقطعی معلوم در برابر عبور جریان الکتریسیته که متناسب با آن حجم می باشد را که با واحد "اهم-متر" نشان می دهند، مقاومت مخصوص الکتریکی خاک یا Soil Resistivity نامیده می شود که این مقدار، مشخص کننده رسانایی الکتریکی یک خاک و میزان مطلوب یا نامطلوب بودن آن است و از داد های حاصل از تست مقاومت مخصوص خاک جهت تعیین نوع و نحوه احداث پایانه زمین یا سیستم زمین یا سیستم ارت استفاده می کنند. لازم به ذکر است هدف اصلی احداث سیستم زمین تخلیه الکتریکی جریانهای ناخواسته سیستم الکتریکی ناشی از کلید زنی یا اتصال کوتاه و ... می باشد و به همین دلیل خاکهای با مقاومت مخصوص الکتریکی کمتر برای ایجاد سیستم ارت مناسب تر هستند. یکی از عوامل مهم در مقدار مقاومت مخصوص خاک رطوبت می باشد. مقاومت مخصوص خاکهای رسی، مرطوب و حاوی نمک پایین است و مقاومت مخصوص خاکهای خشک، صخره ای و سنگلاخی زیاد است. به همین دلیل برای کارگذاری الکترود زمین صفحه ای یا الکترود زمین میله ای، بدنبال محلی عمیق تر برای رسیدن به سطح نم طبیعی (مانند چاه) یا مرطوب تر (مانند فضای سبز) هستیم. . مقادیر تقریبی مقاومت ویژه ی الکتریکی خاک برای تعدادی از خاکهای رایج به نقل از استاندارد در جدول زیر آورده شده است:
اصل اساسی در طراحی سیستم های الکتریکی خانگی و صنعتی جلوگیری از برق گرفتی و ایمنی می باشد و به همین منظور، لازم است بدنه فلزی کلیه تجهیزات الکتریکی توسط الکترودهای صفحه ای یا میله ای با احداث چاه ارت یا رادکوبی به زمین متصل و اتصال رسانایی از سیستم الکتریکی تا زمین جهت تامین امنیت برقرار گردد. وجود پریزهای دارای کنتاکت ارت و یا وجود سیم سوم در مدارات الکترکی تک فاز معرف داشتن سیستم ارت نیست و باید طبق دستورالعملهای مربوطه در هر کشوری نسبت به ایجاد سیستم زمین اقدام کرد که در ایران این مسئولیت در بخش ساختمانی بر عهده سازمان نظام مهندسی می باشد. سیستم ارتی که بر اساس اصول و قواعد استاندارد احداث شده است، باید شرایط خاصی را به جهت کسب مجوز داشته باشد که اولین شرط آن مقاومت سیستم ارت و اندازه گیری آن می باشد. بطور مثال برای ساختمان های مسکونی بر اساس دستورالعملهای نظام مهندسی مقاومت کل سیستم زمین می بایست زیر 2 اهم باشد. مقاومت سنجی یا تست ارت لازم است سالی یکبار انجام شود تا در صورت مطلوب نبودن مقادیر قرائت شده، اصلاحات لازم صورت گیرد. لازم به ذکر است در بیمارستان ها و شرکت هایی با شبکه های کامپیوتری و سرور وجود چاه ارت الزامی می باشد.
